Gisterenochtend werd in het zwembad Hiep Hiep Hoera gezongen. Een van mijn mede-aquafitzwemmers was jarig. Trotse 86 kaarsjes mocht hij uitblazen vertelde de superfitte senior. Volgende week kon hij niet komen kondigde hij alvast aan omdat hij zijn dochter helpt te verhuizen naar een appartement “daar is zij wel aan toe” .. een klus als deze is voor hem als vader vanzelfsprekend!
Ik moest aan mijn vader denken die deze week 20 jaar geleden op 88 jarige leeftijd overleed. De laatste 5 jaar van zijn leven verbleef hij na een zware hersenbloeding in een verpleeghuis. Helaas was het heel moeilijk om met hem te communiceren omdat hij niet meer goed kon praten en ook dementeerde. Tot de beroerte was hij heel fit en was zijn leven gevuld met familie, muziek (hij speelde cello in strijkkwartet en sinfonieorkest), vrienden en als zakelijk adviseur voor mijn broer en mij ( beiden ondernemers).
Op zijn sterfdag zag ik op Instagram een vaas met prachtige witte amaryllis bloemen en een brandend kaarsje voorbij komen. Witte amaryllissen waren er ook op bij zijn afscheid. Tijdens de begrafenis was het overigens heftig aan het sneeuwen. Voor vandaag en morgen zijn er winterse buien aangekondigd.
Ik mis hem nog steeds en denk heel vaak aan hem.
Zo ook toen ik in het weekende de ontroerende film The Father op NPO keek. Ik had hem al in de bioscoop gezien maar was wederom heel erg aangedaan:
De dementerende hoofdpersoon is Anthony. Hij woont bij zijn dochter Anne in een smaakvol en comfortabel appartement in Londen. Een plek die we nagenoeg niet zullen verlaten gedurende de film. Anthony’s dochter zoekt een nieuwe verzorgster voor haar vader vanwege haar verhuizing naar Parijs. Maar haar pa zit op z’n zachtst gezegd niet te wachten op weer een nieuwe ‘onbetrouwbare’ hulp. Helemaal nu hij steeds meer in de war raakt en z’n vertrouwde omgeving steeds minder vertrouwd voelt. Anne staat voor een groot dilemma: ze weet dat ze niet langer in staat is haar vader de hulp te bieden die hij nodig heeft. En ze weet dat er een moment komt dat ze voor zichzelf en haar eigen gemoedsrust moet kiezen. Maar hoe laat je je eigen vader los als hij zich in paniek steeds meer aan je vastklampt? Zelfs wanneer hij je amper meer herkent?
Dementie zien én ervaren
Wat The Father extra bijzonder maakt, is de wijze waarop het verhaal verbeeld wordt en gemonteerd is. We beleven de film voornamelijk vanuit de ogen van Anthony. En dus ook vanuit zijn verwarring. De scènes die zich afspelen in het Londense appartement lijken soms haast ongemerkt in elkaar over te vloeien, maar de details veranderen continu. Dan is de inrichting ineens anders, of dan staat er ineens een andere vrouw voor Anthony’s neus die hij óók herkent als zijn dochter Anne. Huh? Niet alleen de verwarde man vraagt zich constant af wat echt is en wat niet; ook wij als kijker raken volledig gedesoriënteerd.
Regisseur Florian Zeller laat niet alleen zien wat dementie met een persoon doet, hij laat het je ook ervaren voor zover dat kan. Hartverscheurend, verontrustend en tegelijk: briljant.
Muziek
Een geheel andere reminder aan mijn vader kreeg ik vanochtend tijdens de kunstkring bijeenkomst:
Docent Patrick betoverde ons met het Requiem van Gabriel Fauré. In plaats van een dramatisch Laatste Oordeel biedt Fauré een intiem gebed om rust en vrede.
Een van de laatste keren dat mijn vader muziek speelde was Elégie van Fauré, voor piano en cello.
Een week waarin mijn vader heel tastbaar aanwezig was in mooie momenten met een zachte glimlach en soms een brok in de keel.
PS The Father is te zien via NPO mediatheek daar komt ook de tekst vandaan.
Afgelopen maanden heb ik veel gelezen, muziek geluisterd en ben regelmatig naar een mooie film geweest. Het werd dan ook tijd om mijn pagina ‘De moeite waard’op de website te updaten.
Nu dan een kleine selectie van boeken over jong en oud zijn, zomer(liefdes),vriendschap, je weg zoeken en vinden (letterlijk en figuurlijk).
En over de grote vragen van het leven: waarom geven we aandacht aan werk, materiële zaken in plaats aan mensen en zingeving. Hoe kunnen we onze eigen dromen realiseren ?
Waarom begint het echte leven pas dan als we beseffen dat we maar een leven hebben?
Ook de film On Ira gaat over deze thema’s.
Tenslotte een beetje zomerstemming met London Grammar’s Santa Fe.
Mede geïnspireerd door collega blogger Koen Schyvens met zijn bericht over boeken en film, heb ik de pagina De Moeite Waard weer vernieuwd. De laatste review was van december vorig jaar. En natuurlijk is het niet zo dat ik in de afgelopen maanden niets gelezen bekeken of geluisterd heb: Integendeel, ik heb behoorlijk wat boeken verslonden, wel minder luisterboeken, maar ook veel mooie muziek ontdekt. En uiteraard films en series gekeken. Het is altijd lastig om een keuze te maken maar hier zijn ze dan mijn absoute favorieten. Voor de boeken koos ik romans over familie, historie, natuur, (erf)grond, mysteries en mythes. En toevallig, maar bijna alle verhalen spelen in het noorden van de States, Schotland, Zweden/ Finland en Canada. Ook de filmkeuze speelt in het noorden, in dit geval van Denemarken en gaat over aardappelen, vrijheid en het recht op eigen land in de 18de eeuw. En de muziek komt deze keer van Loner Deer de Zweedse singer-songwriter and multi-instrumentalist Emil Svanängen.
Boeken
North Woods Wanneer twee jonge geliefden ontsnappen uit een puriteinse kolonie, beseffen ze allerminst dat hun eenvoudige blokhut de thuisbasis zal gaan vormen voor een uitzonderlijke reeks bewoners. Een Engelse militair, voorbestemd voor eeuwige roem, verlaat de slagvelden van de Nieuwe Wereld om zich aan appels te wijden. Een stel ongetrouwde tweelingzussen overleeft de oorlog en de hongersnood, maar gaat ten onder aan jaloezie en begeerte. Een misdaadverslaggever graaft een massagraf op en merkt dat de eeuwenoude bomen weigeren hun geheimen prijs te geven. Een hopeloos verliefde schilder, een oplichter, een rondsluipende panter, een wellustige bij: allemaal zien ze de mysteries van de noordelijke bossen onder ogen, en komen erachter dat het duistere, rauwe en mooie verleden nog steeds springlevend is.
Door cycli van de geschiedenis, de natuur en zelfs literatuur te doorkruisen toont North Woods ons de ontelbare, magische manieren waarop wij verbonden zijn met onze omgeving en met elkaar, dwars door tijd, taal en ruimte heen. Deze onvergetelijke roman, die de seizoenen en de twaalf maanden van het jaar volgt, gaat over geheimen en het lot, en werpt de tijdloze vraag op: hoe leven wij verder, ook als we er niet meer zijn?
De weidse Wildernis Een dienstmeisje ontsnapt uit een koloniale nederzetting aan de oostkust van wat later de Verenigde Staten zal worden. Ze heeft niets meer bij zich dan een handvol bezittingen en een rotsvast vertrouwen in de kracht van God. Maar wat ze aantreft in de wildernis gaat voorbij de grenzen van haar verbeelding, en laat haar geloof in alles wat haar eigen beschaving haar heeft geleerd wankelen. De weidse wildernis is een opwindend avonturenverhaal en een indringende vertelling over de zoektocht naar een nieuwe manier van leven in een wereld die bezwijkt onder het kolonialisme en religieus fundamentalisme. Het is een profetische roman, die het verhaal van het ontstaan van Amerika in het klein vertelt, via één meisje op een scharnierpunt in de geschiedenis.
Tanners Erf Dit is het verhaal van de Zwitserse boer Tanner en zijn vrouw en hoe de grond onder hun bestaan wordt weggeslagen. Letterlijk. Met een klein stuk land, een paar koeien en wat kippen houdt Tanner zijn hoofd net boven water, precies zoals zijn voorouders eeuwenlang hebben gedaan. Maar op een dag ontdekt hij twee reusachtige, peilloos diepe gaten in zijn land. Zijn ze een voorteken? Een straf? Is het toeval? De pastoor en de burgemeester kunnen hem niet helpen en ook de wetenschap staat voor een raadsel. In zijn ijver om het juiste te doen, maakt Tanner de verkeerde keuzes. Zijn eenvoudige, kalme leven valt onherroepelijk uiteen. Lukas Maisel schrijft glashelder proza dat aan Seethaler en Kafka doet denken. In precieze, ingetogen bewoordingen vertelt hij over een boer die naar de afgrond wordt gedreven.
Greenwood Ze komen voor de bomen. Het is 2038. Jacinda (Jake) Greenwood werkt als een overgekwalificeerde tourgids op Greenwood Island in een van de laatst overgebleven bossen ter wereld na de Grote Droogte. De link tussen het eiland en haar familienaam leek altijd toeval, totdat er iemand met een boek over haar familiegeschiedenis verschijnt. We worden terug de tijd in genomen en ontmoeten de rest van de familie Greenwood: Liam, een gewonde timmerman die zijn dood in de ogen kijkt. Willow, een milieuactiviste die vastbesloten is de zonden van haar vader Harris, ooit een groot houtmagnaat, goed te maken. En Everett, een landloper die een vondeling redt en daarmee het lot van de komende generaties bezegelt. Greenwood is een ruige meeslepende roman over een mogelijke ecologische ramp.
Erfgrond Österbotten, de 17e eeuw. De Zweedse soldaat Matts krijgt als beloning voor bewezen diensten een pachtboerderijtje toegezegd in het beboste oosten van het rijk. Hij noemt de plek Nevabacka; hij zal de drassige grond met eigen handen bedwingen. De aarde geeft hem voldoende terug, zolang hij in vrede leeft met het bos. Vier eeuwen lang wisselen perioden van oorlog, hongersnood en voorspoed elkaar af. Generaties komen en gaan, er wordt geliefd, geleden, geboren, gestorven. Het bos wordt afwisselend getemd, ontgonnen en angstvallig vermeden. Desondanks houdt de familieboerderij stand. Vierhonderd jaar later arriveert een vrouw met een urn in een stil huis in een nog altijd groot bos. Nu haar moeder er niet meer is draagt zij ook de verantwoordelijkheid voor Nevabacka. Hoewel ze er zelf bijna nooit kwam, voelt ze een diepe verbondenheid met de plek en de natuur. Niet alleen mensen hebben wortels in het landschap, het landschap heeft diepe wortels in ons.
Fayne Charlotte Bell woont op een groot en afgelegen landgoed in Schotland, Fayne, eind negentiende eeuw. Haar vader, die haar aanbidt, houdt haar het liefst verborgen voor de wereld vanwege een mysterieuze ‘aandoening’. Charlotte is sterk en nieuwsgierig en verliest zich graag in de ruige natuur. Van de oude knecht Byrn heeft ze alle geheimen van het even heilzame als verraderlijke moerasland geleerd. Het enige dat een schaduw werpt over haar idyllische bestaan is het magnifieke schilderij dat in de hal hangt, een portret van haar moeder, een mooie en rijke Iers-Amerikaanse erfgename, met in haar armen Charlottes broer, Charles Bell. Dit was de broodnodige erfgenaam. Charlotte is verteld dat haar moeder stierf bij haar geboorte, en dat haar broer Charles kort daarna op tweejarige leeftijd overleed.
Wanneer Charlottes leergierigheid niet meer te beteugelen valt, besluit haar vader een leraar voor haar in dienst te nemen, geheel tegen de traditie in. En daarmee begint een reis die Charlotte naar de krochten van haar familiegeschiedenis zal leiden en naar het hart van haar identiteit.
Een sprankelende roman vol historische sfeer en liefde voor de natuur, met een volstrekt eigentijdse kijk op identiteit.
Film The Promised Land
Alles op het spel voor vrijheid en aardappelen
In 1755 bestaat het Deense Jutland voor het overgrote deel uit onvruchtbare heidegrond. De hoge heren in Kopenhagen laten het gebied al jaren links liggen, totdat de ambitieuze kapitein Ludvig Kahlen (Mads Mikkelsen) bij ze aanklopt. Hij zal de grond bewerken, voedsel verbouwen en een nederzetting stichten op het onontgonnen gebied. De sceptische heren laten zich niet makkelijk overtuigen, maar Kahlen mag uiteindelijk aan zijn project gaan beginnen. En dan begint het gedoe pas echt.
Kahlen moet in The Promised Land niet alleen strijden tegen de natuur, maar ook tegen de bureaucratie en vooral tegen de onrechtvaardige manier waarop de adel omgaat met de wereld om hen heen.
Muziek
Behind the pines Loner Deer
Colofon
De boekrecensies zijn overgenomen van Hebban.nl de boekenclub. De filmrecensie en foto is van Elke Bo van de Weerd op Filmvandaag.nl daar. De coverfoto komt uit Ariadne at home magazine.
Bright sight of life 